content image

Harm Renkema 

spreker & trainer 

In een ogenblik zie je de ander

Gisteren heb ik samen met een goede vriend een bezoek gebracht aan Kampen. Het is een goede gewoonte geworden om op de grens van het oude jaar een dag samen iets te doen. Vandaag dus een bezoek aan het stadje Kampen. Deze bij uitstek Protestantse Hanzestad aan de IJssel herbergt namelijk een bijzonder museum. Grenzend aan de Hervormde Broederkerk kun je in een bescheiden museum een collectie Ikonen bewonderen. Vanuit druilerige en kleurloze straten stappen we ineens in een mysterieus Oosters Orthodoxe wereld vol met kleurrijke beelden. De intense kleuren van de Ikonen zijn hartverwarmend tijdens deze sombere grijze dagen. Het is 30 december en dit jaar lijkt al haar kleur verbruikt te hebben.

Op de vele houten panelen staan allerlei situaties afgebeeld. Levensverhalen van gelovigen, verhalen die vertellen hoe God op bijzondere wijze werkt in het leven van mensen. Ergens lijken het een soort stripverhalen uit een andere tijd en tegelijkertijd is het een ontroerend mooie verbeelding van een niet aardse realiteit. 

Ik heb een wat ambivalente relatie met Ikonen. Aan de ene kant vind ik ze mooi en bijzonder en aan de andere kant vind ik ze vreemd en soms zelfs ronduit kitscherig. Ik besef dat ik met deze laatste uitspraak waarschijnlijk bepaalde mensen kwets. Laat ik me daarom vooral richten op het mooie en bijzondere. Ikonen worden ‘vensters op de eeuwigheid’ genoemd. De afbeeldingen van Jezus, Zijn moeder Maria, van de Apostelen en bijzondere heiligen geven als het ware een doorkijkje op een andere werkelijkheid. Ik kijk naar het rood, oranje en goud en voel warmte en licht mijn wereld binnenstromen.  

Ik heb begrepen dat het bij Ikonen niet zozeer gaat om het object op zichzelf maar om de persoon die weergegeven wordt op de Ikoon. Het voorwerp wordt niet aanbeden maar de afgebeelde persoon wordt vereerd! Het lijkt wellicht vreemd als een gelovige tijdens een Orthodoxe dienst een Ikoon kust. Maar wie heeft nog nooit een kus gegeven op een foto van een geliefde? Met name als deze afbeelding op dat moment de brug is tussen jou en de ander.

Een foto, een afbeelding maakt zichtbaar wat op een bepaald moment niet zichtbaar lijkt te zijn. We hebben het nodig om het onzichtbare zichtbaar te maken. Tijdens de Kerstdagen hebben we stil gestaan bij de geboorte van Jezus Christus. De onzichtbare God laat Zichzelf zien in Zijn zoon Jezus. Beeld van God de onzichtbare is Hij!

Thuis gekomen steek een kaarsje aan voor de Ikoon van Jezus Christus. Een Ikoon die ikzelf jaren geleden geschilderd heb. In de stilte van de avond kijk ik naar Hem en Hij ziet naar mij. Onze ogen raken elkaar in een stille dialoog. Zie je, Ik zie je! 

Afgelopen mei was ik met een groep mannen op het Griekse eiland Kreta. Tijdens een weekend van de 4e Musketier deden we een bijzondere oefening. We werden uitgenodigd om gedurende 4 minuten de man tegenover ons in de ogen te kijken. Alleen maar kijken, niet reageren, niet spreken maar slechts onbevangen de ander aanschouwen. 4 minuten zijn niet extreem lang maar deze 4 minuten waren wel bijzonder diep. Net als bij een Ikoon werd er iets zichtbaar van wat anders vaak onzichtbaar blijft. In één ogenblik zie je de ander en word je werkelijk gezien. Dit alles dankzij onze ogen, de vensters van onze ziel. Het is bijzonder en ontroerend om te ontdekken hoeveel er zichtbaar wordt als je onbevangen en zonder oordeel waarneemt. 

Ikonen laten iets zien van een werkelijkheid die niet zichtbaar is. De afbeeldingen op de Ikonen zijn niet realistisch. De afgebeelde mensen zien er niet echt uit en zijn soms zelfs een soort karikatuur. Toch verwijzen ze naar een andere diepere en rijkere werkelijkheid. Wij zijn allemaal gecreëerd naar Gods beeld en gelijkenis. Zijn we daarmee perfect en volmaakt? Nee dat niet, want maar al te vaak ben ik een soort karikatuur. En toch zijn we geroepen om Ikonen van Christus te zijn. Dat als de ander mij ziet dat hij of zij iets ziet van Christus in mij. 

Ik hoop echt dat mensen in het afgelopen jaar in mij iets gezien hebben van Jezus. Voor 2018 is het mijn verlangen dat wij voortdurend beseffen dat andere mensen een Ikoon van Christus zijn. Hartverwarmend, soms confronterend, soms verhuld en heel vaak een soort karikatuur maar toch Ikonen, vensters, doorkijkjes op een andere prachtige werkelijkheid. 

Ik hoop je te zien in 2018. Een goed en gezegend 2018 toegewenst!